Đang bon bon trên đường, bỗng nhiên một vật cản bất ngờ xuất hiện, bạn phải thắng két (chữ “ét” kéo dài). Chấm dứt dòng suy nghĩ đang ngược xuôi hoặc chút miên man đón chào ngày mới. Cú giật mình chiếm trọn tâm trí bạn. Sau đó sự phẫn nộ sẽ dần dần lan tỏa vì ai đó đang có hành động làm đứt gánh sự hưng phấn của bạn. Hoặc nghiêm trọng hơn là đe dọa đến tính mạng của bạn.
Bọn nhóc chưa đến tuổi để lo lắng đến tính mạng, nên sự thích thú khi đang chìm đắm trong thế giới của riêng mình là trên hết.
Đang ngồi xem cuốn truyện bị người lớn gọi đi tắm.
Đang xem dở chương trình ti vi thì bị người lớn gọi đi ăn cơm.
Đang chơi đầy tiếng cười thì bị người lớn tắt đèn bắt đi ngủ.
…
Và những lần bị hoặc bắt ấy đều phải là ngay lập tức như kiểu công tắt đèn. Phải là tắt đèn chứ mà như tắt chiếc laptop của người lớn (mẹ Trip) thì đã không có vấn đề để bàn.
Những người lớn thích “ngay lập tức” giống như những vật cản bất ngờ xuất hiện trên đường.
Và bọn trẻ sẽ mang cảm giác ấm ức khi bị chặn lại giữa lúc lái xe bon bon.
Cùng một kết quả cho những lần ngay lập tức ấy, có khác nhau là về cấp độ của bão nước mắt.
Thỏa thuận
Trip mới lên hai. Và những khoảnh khắc nhạy cảm ấy cũng không tránh khỏi nước mắt. Nên mình thường sẽ thông báo với chàng về việc tiếp theo và cho chàng thời gian để chuyển đổi.
Như mình sẽ thông báo “ôi ôi, trời tối rồi, mình chơi múa lân 5 phút nữa là mình đi tắm nhé. Trip đồng ý không ạ?” hay “Chúng mình sẽ xem tivi 5 phút rồi đi ăn cơm nha….À ha, chương trình ti vi sắp kết thúc rồi, mình chuẩn bị chào tạm biệt các bạn nha?”. “Trip ơi, mẹ chói mắt quá, hay mình đổi đèn chuẩn bị đi ngủ nha, Trip tắt đèn giúp mẹ được không ạ?”
Những lần thỏa thuận mình sẽ luôn ngồi/ nằm xuống ở tầm thấp của con. Nhìn vào con và tỉ tê vô cùng chân thành. Những lần tỉ tê ấy sẽ đi kèm với hậu quả thật nếu con không làm theo, nhưng không mang hàm ý đe dọa. Vì mình mong sự hợp tác win-win mà.
Thường chàng sẽ hào hứng với những thỏa thuận của mình.
Ngoại lệ
Vâng, thường là gia đình sẽ yên ấm, chứ thỏa thuận không thành công vẫn xảy ra như cơm bữa.
Một lần nọ, Trip heo ăn cơm tối mà bỏ qua cử tắm chiều. Kế hoạch như mọi hôm là chàng sẽ đi dạo sau bữa cơm tối và về tắm mát rồi đi ngủ. Nhưng hôm ấy, đi dạo về chàng đòi uống sữa. Mình thuyết phục “Trip ơi, mình uống sữa ngay trước khi đi tắm thì bụng mình sẽ chạy vòng vòng thế này này…khó chịu lắm.” Vừa giãy đành đạch vừa mếu “Trip thích bụng chạy vòng vòng… sữa Maccaaaa”. Mình tiếp tục đi vào nhà tắm, sả nước, chàng lẻo đẻo mếu máo chạy theo sau nhưng dừng không vào phòng tắm. Hôm đấy mình thấy hơi bất lực (có phần mệt) vì không thuyết phục được chàng. Quan trọng nữa là mình nghĩ mình đang làm điều tốt cho con mà tai sao con không hiểu (bệnh kì vọng mãn tính).
Mình ngồi gục đầu trên tay trong nhà tắm nhìn ra chàng heo đang đứng khóc nức nở. Hai mẹ con nhìn nhau qua nước mắt tầm khoảng 30 giây. Mình thông tư tưởng. Chạy ra, ôm chàng vào lòng. Chàng gục đầu vào vai mẹ và ấm ức. Mình đặt chàng ngồi xuống nệm và hỏi lại “Trip bình tĩnh chưa? Trip thích uống sữa phải không?” Chàng gật gật. “Vậy mình thống nhất là Trip uống sữa xong rồi 20 phút sau mình đi tắm mát nhe”. Mình ngồi ngắm chàng heo sì sụp hộp sữa. Bố chàng heo đi lên chỉ buông nhẹ câu “hai mẹ con chiến tranh xong rồi đó ah!”
Lần này, mình sai rồi. Mình sai khi bắt con phải hiểu được hậu quả của việc tắm khi ăn no. Sai khi không cho con đủ thời gian để hiểu. Sai khi không biết nhu cầu khát nước của con khi đi bộ về đẫm mồ hôi. Điều đúng đắn duy nhất chắc là mình không to tiếng hay vung tay chân với con. Chắc đó cũng là điều mình thực hành tốt nhất từ khi được làm mẹ đến giờ.
Quyền
Dường như, trong nhiều tình huống người lớn vẫn luôn cho mình quyền được đúng. Thật ra bọn trẻ vẫn nhận thức được “quyền” của mình đấy. Người lớn với vốn từ vựng đa dạng sẽ dùng chúng như vũ khí để bảo vệ mình, và bọn trẻ sẽ dùng nước mắt. Và việc thỏa thuận sẽ giúp cả người lớn và bọn trẻ thực hiện được quyền của mình.
Ngoại trừ những trường hợp nguy hiểm đe dọa đến cơ thể con hay người khác – như chơi vật sắt nhọn, chạy nhảy ngoài đường, đến gần ổ điện, ném đồ vật gây sát thương… – cần có sự can thiệp ngay lập tức, mình luôn cho con thời gian để chúng mình có thể kí kết được thỏa thuận.
Trip dạy cho mình bài học về sự “tôn trọng quyền của một em bé”.
“One size does not fit all” – mỗi bạn nhỏ, một tính cách. Nên mình giữ nguyên tắc và lựa chọn phương pháp phù hợp nhất với tính cách của Trip.
*Mình thầm cảm ơn những người lớn trong nhà đã cho hai mẹ con không gian riêng để khóc cùng nhau và hiểu nhau.
Bao Ngan & Stories 